Chyba nie ma na Pomorzu Zachodnim bardziej interesującego stanowiska do badań dla archeologów niż teren Osiedla Katedralnego w Kamieniu Pomorskim, miejsca niezwykle ważnego dla historii Pomorza. To tutaj w stolicy biskupiej rozstrzygały się często losy Księstwa Pomorskiego. Dodatkowo „pikanterii” dodaje fakt, że prace archeologiczne prowadzone były przy Dworze Kleista - miejscu szczególnym dla historii elektryczności. Od 1722 roku w dworku mieszkał Ewald Jürgen von Kleist (1700 – 1747) i właśnie w tym budynku 11 października 1745 roku jako pierwszy na świecie dokonał udanej próby z butelka lejdejską – nazwaną tak niesłusznie, ponieważ tego samego odkrycia ponad 2 miesiące później dokonał Pieter van Musschenbroek w Lejdzie i bardzo szybko zdołał „opatentować” swój wynalazek. Tym bardziej chcemy przywrócić pamięć tego genialnego naukowca i już teraz prowadzone są m.in. bardzo intensywne poszukiwania zaginionej w 2008 roku oryginalnej butelki Kleista.

race ziemne przy dworze prowadzone były w związku z wykonaniem wzmocnienia fundamentów budynku. Roboty podzielone zostały na dwa etapy – pierwszy wykonany zostały w 2011, obecnie prace są kontynuowane, oczywiście przy ścisłym nadzorze konserwatorskim.

Zgodnie z wytycznymi Zachodniopomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków inwestycja zlokalizowana jest na terenie stanowiska archeologicznego zewidencjonowanego pod nr: Kamień Pomorski, stan. 3 (AZP 19-08/100), wpisanego do rejestru zabytków pod nr: 671 decyzją z dnia 16 grudnia 1970 r, znak : Kl.I.6801/44/70, ma terenie Starego Miasta w Kamieniu Pomorskim, wpisanego do rejestru zabytków pod nr: 66 decyzją nr: KI-V-0/48/55 z dnia 29 października 1955 r., oraz przy obiekcie wpisanym do rejestru zabytków jako dworek pod nr 776 decyzją z dnia 24 lipca 1976 r. decyzją nr K1.6801/8/76.

Ogółem w trakcie prac wykonano 4 wykopy – 2 po stronie wschodniej i 2 po stronie północnej budynku. W wykopie nr 1- o długości 30,4 metra, szerokości 0,60 metra, odkopano kamienne fundamenty dworku. W niektórych partiach spojonych zaprawą wapienną, nowożytną cegłą maszynową, jak również miejscami oryginalną cegłą gotycką. W trakcie prac ziemnych natrafiono również na dwie kamienne konstrukcje, prawdopodobnie pozostałość przypory i płaszcza (rdzenia) murów obronnych Osiedla Katedralnego. W wykopie nr 2, w odległości 1,38 m od ściany dworku – na głębokości około 1,5 metra odkryto ceglany mur spojony gliną. Posadowiony był na głazach narzutowych – przebiegał równolegle do Dworu Kleista. Długość odkrytego muru wynosiła 2 m, szerokość 0,38 m. Cegła wielkoformatowa, typowa dla gotyku, o wymiarach 27,5 (28) x 13 cm (wozówka) 13 x 9 cm (główka). Nieznana jest funkcja tego muru, być może powiązany jest z wcześniejszym dworem. W kolejnym wykopie nr 3 - wykonanym w północno-wschodnim narożniku budynku, o wymiarach 1,6 x 1,6 m, głębokość 1,3 m, natrafiono na szeroki na 1,3 m kamienny fundament, spojony zaprawą wapienną i miejscami gruzem ceglanym. Prawdopodobnie jest to zachowany fragment fundamentu muru Osiedla Katedralnego, na którym posadowiono w XVIII wieku Dwór Kleista. Ostatni wykop - nr 4 wykonany był w północno- zachodnim narożniku budynku - o wymiarach 1,6 x 1,6 m, głębokość 0,8 m. W miejscu tym natrafiono na ceglany gotycki mur, który ułożony został pod fundamentem obecnego dworu. Cegły o wymiarach 28 x 13 cm, mur spojony był zaprawą wapienną.

Prawdopodobnie był to fragment budynku spalonego w 1582 roku, lub 1630 roku. W wykopie nr 4 natrafiono na cenne zabytki. W przemieszanej warstwie gliny, piasku, cegieł odkryto fragment XVIII - wiecznej glinianej fajki, jak również porozbijanych butelek. Na szczególną uwagę zasługuje jednak fajansowy talerz, tzw. „Sttetiner Ware”, na powierzchni którego umieszczony został interesujący napis: „Mein Gott, nun ist es wieder Morgen”. Jest to tekst z popularnej w XVIII wieku modlitewnika szkolnego, zaczerpniętego z tzw. Pierwszej Pieśni Porannej, która została zawarta w "Pieśniach Codziennych" (Alltagslied) Kaspara Neumanna (1648-1712).

Obecnie kontynuowane są badania przy Dworze Kleista i już teraz dostarczają one nowych wyników o których poinformujemy po zakończeniu prac.

Źródło: Grzegorz Kurka/ MHZK