Świnoujście: Grobla przez Zalew Szczeciński. Niezrealizowana idea, która może zmienić przyszłość regionu

fot. AI( fot. Urząd Miasta Świnoujście )

Pomysł budowy grobli przez Zalew Szczeciński od ponad 160 lat powraca niczym echo niespełnionych ambicji kolejnych pokoleń. Od XIX wieku, kiedy szczecińscy kupcy proponowali wzorowanie się na tamie łączącej Stralsund z Rugią, po współczesne dyskusje społeczne, idea ta zawsze wywoływała emocje. Dziś, gdy znaczenie komunikacji regionalnej i dostępności portów rośnie, coraz częściej mówi się o tym, że realizacja tego projektu mogłaby być kolejnym kamieniem milowym nie tylko dla Świnoujścia, ale i całego Pomorza Zachodniego.

Od marzeń kupców po wizję inżynierów

Już w 1863 roku Izba Kupiecka w Szczecinie przedstawiła projekt tamy, która w najwęższym miejscu miała połączyć Nowe Warpno z wyspą Uznam. Koszt inwestycji oszacowano na astronomiczne 12 milionów marek, co sprawiło, że przedsięwzięcie uznano za zbyt kosztowne. Zamiast tego zdecydowano się na budowę linii kolejowej wokół Zalewu, oddanej do użytku dopiero w 1901 roku.

Do idei powrócono po wojnie. Pierwszy polski prezydent Szczecina, inżynier Piotr Zaremba, w 1947 roku pisał wprost, że Świnoujście stanie się w przyszłości kluczowym portem i że niezbędne jest wzmocnienie jego komunikacji ze Szczecinem. Kolejne dekady przynosiły powracające koncepcje – od planów urbanistycznych z lat 60., przez projekty z lat 70., zakładające nawet utworzenie zbiornika słodkiej wody dla regionu, aż po estakady proponowane w latach 80. i 90. XX wieku. Za każdym razem uznawano, że pomysł jest wizjonerski, ale pozostawał na papierze.

Wciąż niezrealizowana wizja

Na początku XXI wieku temat podjęły lokalne stowarzyszenia i fundacje. Organizowano spotkania społeczne, powstały petycje i publikacje, a mieszkańcy Świnoujścia i Szczecina coraz głośniej domagali się lepszego skomunikowania obu miast. W 2014 roku ukazała się nawet książka, w której wskazywano na możliwość wykorzystania urobku z pogłębiania toru wodnego do budowy grobli z estakadą. Mimo to decyzji politycznej wciąż brakowało.

Dziś dyskusja wraca z nową siłą. Świnoujście posiada tunel pod Świną, ale jest to tylko jedno, w dodatku jednorurowe połączenie, które nie rozwiązuje problemu dywersyfikacji dostępu do wyspy Uznam. Promy, które przez dziesięciolecia pełniły kluczową rolę, są kosztowne w utrzymaniu i nie zapewniają sprawności komunikacji na miarę XXI wieku. Grobla z estakadą przez Zalew Szczeciński mogłaby stać się rozwiązaniem o strategicznym znaczeniu, nie tylko skracającym dystans między Szczecinem a Świnoujściem do około 60 kilometrów, ale również integrującym gospodarczo cały region.

Szansa na przełom dla Pomorza Zachodniego

Warto zadać pytanie, czy stoimy dziś przed momentem, w którym ta odległa idea wreszcie doczeka się realizacji. Historia pokazuje, że była to wizja wielokrotnie odkładana, ale nigdy całkowicie zapomniana. W dobie rosnącej roli transportu intermodalnego, turystyki i potrzeby wzmacniania bezpieczeństwa komunikacyjnego Pomorza Zachodniego, grobla przez Zalew może okazać się nie tylko ambitnym projektem inżynieryjnym, lecz także symbolem przełomu dla regionu.

Beata Olszewska
Inspektor
Biuro Informacji i Konsultacji Społecznych
Urząd Miasta Świnoujście