Radiostacja Gliwice w... Świnoujściu!

fot. archiwum autora

Większości Polaków, ale nie tylko, Radiostacja w Gliwicach kojarzy się ze 111.1 metrowym masztem anteny nadawczej wykonanym z drzewa modrzewia syberyjskiego oraz 16.100 mosiężnymi śrubami. No i oczywiście z akcji hitlerowskich służb specjalnych, nazwanych potem „Prowokacją Gliwicką”. Incydent ten posłużył jako pretekst do najazdu Niemiec hitlerowskich 1 września 1939 roku na Polskę.

Jedną z konsekwencji przegranej przez Cesarstwo Niemiec a potem trzech Powstań Śląskich i Plebiscytu był podział Górnego Śląska pomiędzy Polskę i Niemcy. Kontynuowana była, rozpoczęta jeszcze przed Plebiscytem walka o „Rząd dusz”. Ze strony Polskiej działalność kulturalno-propagandową prowadzono między innymi przez Polskie Radio Katowice, które pokrywała swym zasięgiem cały Górny Śląsk. Zasięg około 100 km.

Natomiast po stronie Niemiec podobną działalność prowadziło Schlesische Funkstunde Breslau. Jednak z uwagi na to, że sygnał Schlesische Funkstunde z Wrocławia na wschodnie tereny niemieckiego Śląska, a zwłaszcza na zachodnie ziemie polskie nie zawsze dobrze był słyszalny postanowiono zbudować stację przekaźnikową bliżej granicy z Polską. Pod uwagę brano trzy miejscowości: Bytom (Beuthen), Zabrze (Hindenburg) oraz Gliwice (Gleiwitz). Ostatecznie wybrano Gliwice. Pamiętać należy, że były to pierwsze lata rozwoju radiofonii.

Aby rozszerzyć zasięg wrocławskiej rozgłośni Schlesische Funkstunde Breslau na wschodnie tereny niemieckiego Śląska, a zwłaszcza na zachodnie ziemie polskie, gdzie miała służyć celom propagandowym. W 1925 roku w pobliżu koszar Pułku Ułanów von Kazlera, przy pźniejszej Funkstraße obecnie ulica Radiowa wzniesiono budynki na użytek radiostacji. Nad głównym budynkiem, między dwiema 75-metrowymi wieżami stalowymi zawieszono teową antenę. Była tam sala koncertowa, studia mikrofonowe, redakcja i obsługa a także nadajnik Telefunken za pomocą którego retransmitowano program radiowy z Wrocławia. Nadajnik pracował od 15 XI 1925 do 30 III 1928 roku na fali 253,4 m, Moc nadajnika to jedno. Tą można było zwiększyć, ale nie można było zmienić bardzo kierunkowego działania anteny. Sygnał w osi wież zanikał zaledwie po kilku kilometrach. Po trzech latach zastąpiono go nadajnikiem 5-kilowatowym, działającym do końca roku 1935.

fot. archiwum autora

W odległości ok. 4 km od pierwszej Radiostacji w latach 1934-1935 berlińska firma Lorenz wybudowała przy ul. Tarnogórskiej budynki dla nowej radiostacji. Zainstalowano w niej nadajnik o mocy 8 kW, pracujący na fali średniej 243,7 m (1.231 kHz). Nadajnik z pierwszej Radiostacji Gliwice przekazano do Świnoujścia, gdzie działał do 1929 roku. Obydwie Radiostacje połączone były z ze Schlesische Funkstunde Wrocław wpierw napowietrzną linią telefoniczną a potem zastąpione kablem podziemnym, którego sygnał po drodze wzmacniały stacje przekaźnikowe w Koźlu (niem. Cosel) i Skorogoszczy (niem. Schurgast). Budynki po pierwszej Radiostacji przeznaczono na Szpital Miejski, istniejący do dzisiaj.