„Most, być może na początku 1836 roku, dostał propozycję przygotowania ilustracji do poświęconego Pomorzu berlińskiego kalendarza na rok 1837 (Berliner Kalender auf das Schaltjahr 1837). Takie przypuszczenie nasuwa się, ponieważ już w lutym 1836 roku artysta wyruszył zwiedzić Kamień Pomorski, ważny dla dziejów Pomorza ośrodek sakralny. Przygotował też materiały rysunkowe z innych miejscowości – wszystkie wiążące się z misją chrystianizacyjną św. Ottona, biskupa z Bambergu."

„Most przybył do Kamienia Pomorskiego od południa. Wkroczył na Stare Miasto przez Bramę Wolińską. Zachowana do dziś gotycka brama miejska należała do monumentów świadczących o bogactwie średniowiecznego Kamienia. Szczególnie pięknie prezentowała się od strony pola, czyli od zewnętrznej strony murów miejskich. Ta okazała brama jako jedna z niewielu na Pomorzu składa się z dwu budowli: wieży obronnej i budynku bramnego.

Wieża jest wysoka. Dolne kondygnacje wzniesiono na planie kwadratu i zwieńczono tarasem otoczonym blankami. Górne kondygnacje mieszczą się w budowli cylindrycznej. Tę część także wieńczy taras z blankami, a nakrywa stożkowy hełm. Budynek bramny przybudowano do wieży od strony stromego stoku prowadzącego do wód Zalewu Szczecińskiego (za czasów Mosta zwanego Haff lub Frisches Haff). Tam, poniżej bramy ulokowany był port, a więc ona sama musiała mieć reprezentacyjny wygląd, aby godnie witać przybyszy. Dwukondygnacyjny budynek bramny na parterze miał ostrołukowy przejazd. Elewację piętra zdobiły smukłe blendy (ślepe wnęki w murach) i szczelinowe okienka zwieńczone dekoracyjnymi szczycikami – wimpergami."

„Murowana świątynia w Kamieniu powstała na miejscu drewnianego kościoła zbudowanego w czasach misji Św. Ottona, który wprowadził na Pomorzu chrześcijaństwo. Budowla w stylu romańskim, półkolistymi łukami nawiązującym do architektury antycznego Rzymu, zapoczątkowana została w 1175 roku. Nadano jej wezwanie św. Jana Chrzciciela. W okresie gotyku została rozbudowana. W 1630 roku wskutek pożaru straciła okazałą wieżę, która była jeszcze widoczna na panoramie miasta na bordiurze Wielkiej Mapy Pomorza Eilhardusa Lubinusa z 1618 roku. Kolejne zwieńczenie masywu wieżowego zostało rozebrane w 1802 roku. Być może z powodu braku wyniosłej wieży Most najpierw rysował katedrę od południowego wschodu. Od tej strony kościół prezentował się okazale. Uwagę zwracały rytmicznie rozmieszczone dekoracyjne szczyty i potrójne sterczyny, blendy wyłożone cegłami układanymi w jodełkę, czy arkadkowy fryz wieńczący mury półkolistej apsydy znajdującej się po wschodniej stronie kościoła. Na lewo od katedry był widoczny kościół farny pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Most dodatkowo u dołu karty narysował hełm wieży fary oraz jeden z bocznych szczytów południowych zwracający uwagę inną formą dekoracji."

„Most po wykonaniu pierwszego szkicu postanowił poszukać innego punktu, z którego mógłby w odmienny sposób pokazać kamieńską katedrę. Opuścił dziedziniec otaczający kościół i stojąc obok grubego pnia starego drzewa, za otaczającymi świątynię zabudowaniami, na nowo przyjrzał się pomnikowi pomorskich dziejów. Uznał, że od tej strony wieża, choć pozbawiona górnych kondygnacji, wygląda całkiem atrakcyjnie. Także gotyckie szczyty z rozetami wypełnionymi maswerkami – dekoracyjnymi „koronkami" z ceglanych kształtek, robią duże wrażenie. Most nawet wyrysował osobno jeden szczyt ujęty w sterczyny oraz odcinki fryzów układane z kształtek o formie czworoliści."

Pan Marcin
lepszykamien.wordpress.com