Od ponad stu lat lecznictwo uzdrowiskowe stanowi ważny aspekt rozwoju Kamienia Pomorskiego. Początki działalności uzdrowiskowej w mieście sięgają 1876 r. kiedy odkryto złoża solanki i borowiny. Sześć lat później otwarto zakład kąpieli solankowych, znajdujący się w ocalałym do dziś budynku nieużytkowanego obecnie Zakładu Przyrodoleczniczego „Feniks”.

Przed II wojną światową w Kamieniu, oprócz dorosłych, leczono także dzieci. Sanatorium dla tych ostatnich znajdowało się w budynku zajmowanym obecnie przez Zarząd Uzdrowiska i Klinikę Stomatologiczną. Sanatorium miejskie usytuowane było zaś w dawnej rezydencji rodziny von Köller przy drodze prowadzącej do Golczewa (dzisiejszej ulicy Szczecińskiej). Po wojnie w budynku tym, rozebranym w 2015 r., znajdował się Hotel Miejski i restauracja „Polonia”.

II wojna światowa, jak i okres tużpowojenny odcisnęły niszczycielskie piętno na infrastrukturze zdrojowej. Jednak już w 1946 r. zdawano sobie sprawę, że kołem zamachowym odbudowy i rozwoju miasta może być uzdrowisko, nazywane wówczas „solankami”.

Do znacznego przyspieszenia na drodze uruchomienia uzdrowiska doszło w II połowie lat pięćdziesiątych. Według badań przeprowadzonych w 1956 r. kamieńska solanka pod względem właściwości leczniczych była trzecią najlepszą (po Inowrocławiu i Ciechocinku) w Polsce. Jej wykorzystanie w lecznictwie było zatem kwestią czasu. Idea ta spotkała się z poparciem Centralnego Zarządu Uzdrowisk, władz partyjnych oraz terenowych administracyjnych. 12 lipca 1957 r. Wojsko Polskie przekazało Prezydium Powiatowej Rady Narodowej zajmowany przez siebie teren między obecnymi ulicami Szpitalną i Adama Mickiewicza. Ze spisanego protokołu dowiadujemy się o stanie obiektów, które często były zdewastowane.

W czerwcu 1958 r. Centralny Zarząd Uzdrowisk delegował do Kamienia, przeniesionego z Przedsiębiorstwa Państwowego „Uzdrowisko Inowrocław”, Czesława Mokrzyckiego (1914-2000) z zadaniem odbudowy kamieńskiego uzdrowiska. Pierwsze prace prowadzono przy Zakładzie Przyrodoleczniczym, w którym wojsko urządziło stajnie i który postanowiono odbudować w całości. We wrześniu 1958 r. rozpoczęto remont tego głównego obiektu, „serca PPU” – niemieckiego „Solbad”, przyszłego ZPL „Feniks”. Kamieńska placówka była wtedy formalnie delegaturą „Przedsiębiorstwa Państwowego Uzdrowisko Połczyn”.

Zarządzeniem Ministra Zdrowia z 7 września 1959 r. powołano do życia Przedsiębiorstwo Państwowe „Uzdrowisko Kamień Pomorski”, które podlegało Ministrowi Zdrowia przez Centralny Zarząd Uzdrowisk. Pierwszym dyrektorem przedsiębiorstwa został Czesław Mokrzycki.

W sobotę 31 października 1959 r. nastąpiło uroczyste otwarcie kamieńskich zdrojów. Kamień awansował, jak donosił na pierwszej stronie „Głos Szczeciński”, „do rzędu ważnej w kraju miejscowości” stając się dwudziestym siódmym uzdrowiskiem w Polsce i pierwszym oficjalnie otwartym w województwie. 1 listopada przyjechali pierwsi kuracjusze. Oddano wówczas do eksploatacji trzy budynki sanatoryjne dla 140 pacjentów – sanatoria „Piast” (poniemieckie sanatorium dziecięce), Wars-Sawa” i „Rzepicha” (oba budynki rozebrane w ostatnich latach), środkowe i lewe skrzydło Zakładu Przyrodoleczniczego, jadalnię na 200 osób, kuchnię, dwie kotłownie c.o., Klub Zdrojowy z kawiarnią i świetlicą, pralnię, Biuro Usług, biura dyrekcji, dom pielęgniarek oraz „częściowo uporządkowany park”.

W ramach programu kulturalno-oświatowego kuracjusze mieli do dyspozycji, działający od początku funkcjonowania PPU, Klub Zdrojowy z kawiarnią, o jakiej, jak donosiła prasa, „nawet Szczecin może tylko marzyć”. Zorganizowany w dawnej stajni lokal posiadał własny zespół muzyczny. W 1960 r. budynek strawił jednak pożar, a klub przeniesiono. Po trwającej rok odbudowie wrócił na stare miejsce mogąc pomieścić w swym wnętrzu około 200 osób. W 1966 r. klub czynny był codziennie w godz. 11-13 i 16-22, dostępny dla kuracjuszy, pracowników i posiadaczy kart upoważniających do wstępu wydawanych przez dyrektora. Szczególną popularnością lokal cieszyć miał się w porze organizowanych tu w godz. 19-22 dancingów, na które wstęp miał być płatny, zarówno dla kuracjuszy jak i pracowników. Z czasem klub stał się popularną i pamiętaną przez wielu Czytelników kawiarnią „Kamyk”.

W kwietniu 1960 r. uroczyście powitano tysięcznego kuracjusza. W 1961 r. uruchomiono kolejne sanatoria: „Gryf”, Ziemowit” oraz „Lech” zwiększając liczbę łóżek do 220. Czyniono starania o uruchomienie filii kamieńskiego uzdrowiska w Dziwnowie, które na skutek negatywnych opinii ekspertów odnośnie bazy lokalowej zostały przerwane. W 1967 r. na ukończeniu był remont największego sanatorium „Mieszko”, gdzie w kwietniu następnego roku oddano część hotelową. W okresie 1963-1967 pod zarządem Kamienia znajdowała się szczecińska Hurtownia Wód Mineralnych. PPU posiadało także, zlikwidowane w 1969 r., własne gospodarstwo rolne (w pobliskim Wrzosowie) i ogrodnictwo w Kamieniu, które miały z niego czynić zakład niemal samowystarczalny.

Istotnym problemem stała się rotacja pracowników nie wpływająca korzystnie na rozwój przedsiębiorstwa. Do 1967 r. było aż siedem zmian na stanowisku zarządzających firmą. Tę kadrową karuzelę udało się przerwać w 1967 r. wraz z objęciem stanowiska przez Janusza Paśnickego (1936-2011), który ostatecznie wyprowadził kamieńskie PPU ze stadium organizacyjnego. Kierując przez najbliższe 28 lat jego rozwojem stał się rzeczywistym twórcą kamieńskiego uzdrowiska.

Wraz z nadejściem dekady lat siedemdziesiątych uzdrowisko przeżywało swój intensywny rozwój. W latach siedemdziesiątych przeprowadzono konieczny remont ZPL „Feniks”, któremu w 1969 r. groziło nawet zamknięcie i którego stan (co widać na fotografiach jego wnętrza autorstwa red. Andrzeja Ryfczyńskiego) pozostawiał wiele do życzenia. W 1973 r. uzdrowisko wzbogaciło się o nowy odwiert solanki. Powstawały ośrodki wczasowe na wybrzeżu. Największą inwestycją dekady Edwarda Gierka była budowa basenu solankowego oficjalnie otwartego 18 grudnia 1976 r., który pięć lat temu zastąpiono nowoczesnym obiektem. W drugiej połowie lat siedemdziesiątych uzdrowisko wzbogaciło się o reprezentacyjny gmach (oddany do użytku w 1921 r.), w którym do 1975 r. mieściła się siedziba niemieckich, a od 1945 r. polskich władz powiatowych. Po kilkuletnim remoncie w budynku tym, nazwanym „Chrobry”, pojawili się pierwsi pacjenci.

Kolejne lata funkcjonowania uzdrowiska w Kamieniu Pomorskim nadały temu, dziś prywatnemu, zakładowi obecny kształt, którego symbolem są obecnie nowe skrzydło „Mieszka” z basenem solankowym czy Instytut Badawczy Innowacyjnych Metod Rehabilitacji Osób po Urazach Rdzenia Kręgowego oddane do użytku w ostatnich latach.

Niniejszy tekst powstał w oparciu o materiały archiwalne Archiwum Państwowego w Szczecinie i jego oddziału w Międzyzdrojach oraz notatki i artykuły zamieszczone na łamach „Głosu Szczecińskiego".

Błażej Bubnowicz /Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej

źródło: www.ikamien.pl