Wyspa zawsze pozostaje w pewnej izolacji, dzięki czemu tworzący się na niej tzw. krajobraz kulturowy (czyli taki, jaki powstanie przy udziale człowieka) zazwyczaj prezentuje się nieco inaczej w porównaniu z pobliskimi obszarami. W przypadku Wyspy Chrząszczewskiej wiąże się on raczej z jej budową geologiczną, a dokładnie z wydobywaniem z niej surowców mineralnych. Wyspa była użytkowana przynajmniej przez ponad 200 lat w praktycznie niezmieniony sposób, oprócz prowadzonych od drugiej połowy XIX stulecia prac melioracyjnych. W ich wyniku znacząco zmniejszyły się mokradła i obszary solniskowe. Najcharakterystyczniejszą cechą jaką możemy zaobserwować na jej terenie są samorzutne zadrzewienia na odłogach, wyrobiskach, stromych wybrzeżach, oraz we wspomnianych osuszonych mokradłach.

Położona w cieśninie Dziwny między lądem stałym, a wyspą Wolin, zaliczana jest do jednych z większych wysp w Polsce. Wyspa Chrząszczewska jest oddzielona od lądu stałego w najwęższym miejscu o zaledwie 150 metrów. Jej powierzchnia wynosi około 10 kilometrów kwadratowych, w ostatnich 200 latach ta liczba nieszczególnie się zmieniała. Na jej wahania wpływały wzrosty i spadki zasięgu mokradeł na jej wschodzie i abrazja brzegu (potocznie podmywanie) w jej zachodniej części. Te zjawiska odnotowywali badacze niemieccy już w XIX wieku.

Większość wyspy stanowią pagórkowate tereny wysoczyzny denno-morenowej, a najwyższy "szczyt" ma zaledwie 29 metrów nad poziomem morza. Wschodnia część składa się natomiast z torfowych równin, które jedynie nieznacznie wznoszą się ponad poziom morza. Niegdyś w tej części wyspy również można było dostrzec wyraźniejsze pagórki tzw. ozowe (1-2 m. n.p.m. ), lecz uległy one zniszczeniu po drugiej połowie XIX stulecia w wyniku eksploatacji surowców mineralnych. Torfy możemy spotkać także w zagłębieniach bezodpływowych (potocznie tzw. oczkach) sięgających w głąb wyspy.
Obszar wysoczyzny składa się z glin zwałowych (glina wymieszana ze wszystkim co przyniósł lodowiec), zaś na jej obrzeżach i obniżeniach dominują deluwialne piaski (czyli wymyte ze zboczy wzniesień) i żwiry. W wyższych częściach pojawiają się natomiast piaski gliniaste oraz piaski i żwiry ozowe (również pamiątka po lądolodzie). Zagłębienia terenu wypełniają namuły torfiaste (potocznie tzw. zamuliska), natomiast na wschodnią część wyspy pokrywają torfy (czyli najmłodszy węgiel kopalny) położone na na piaskach deluwialnych.

Na wyspie dominują piaski: gliniaste lekkie (44,4%) i mocne (27 %). W części południowo-wschodniej przeważają natomiast gleby murszowo-torfowe (osuszony torf i torf), które stanowią 14,5% powierzchni całej wyspy. Pod względem typologicznym dominują gleby określane jako brunatne wyługowane i kwaśne (77,4%). Większość gleb użytkowanych przez rolników stanowią powierzchnię kompleksów: żytniego dobrego (39,7%) i żytniego bardzo dobrego (24,8%). Mokradła zajmują użytki zielone średnie (12,9%) i użytki zielone słabe i bardzo słabe (1,3%), czyli łąki i pastwiska.

Mniej znane jest występowanie w jej południowo-wschodniej części samoczynnych wypływów podziemnych zasolonych wód podziemnych (czyli źródła solanek). Są to miejsca w których rozwija się roślinność halofilna, czyli rośliny słonolubne:

- Soliród zielny Salicornia europaea (jedno z dwóch znanych naturalnych stanowisk w Polsce)
- Mannica nadmorska Puccinellia maritima (jedyne potwierdzone stanowisko w Polsce)

Wpis powstał głównie na podstawie artykułu pana Michała Kupca i pana Pawła Pieńkowskiego "Kształtowanie się krajobrazu kulturowego Wyspy Chrząszczewskiej" opublikowanego w Pracach Komisji Krajobrazu Kulturowego w roku 2017.

Pełna wersja wpisu jest dostępna pod tym linkiem:
lepszykamien.wordpress.com/2019/05/01/wyspa-chrzaszczewska/

Pan Marcin
lepszykamien.wordpress.com