Są to przeważnie fotografie wykonane na papierze albuminowym (albumina to białko występujące m.in. w kurzych jajach, które stosowano do wyrobu emulsji fotograficznej). Albumina stanowiąca nośnik obrazu fotograficznego wykorzystywana była do wykonywania szklanych negatywów i diapozytywów, ale najczęściej jednak jako papier albuminowy na odbitki. Zdjęcia tego typu występowały od lat 50. XIX wieku po początek następnego stulecia. Ich apogeum przypadło na okres pojawienia się fotografii w formacie kart wizytowych zwanych „carte de visite”, w skrócie CDV, co wiązało się z renesansem jaki przeżywało wówczas papiernictwo. Fotografie formatu CDV miały wymiar około 6 x 9 cm. Z czasem pojawił się większy format o wymiarach 16,5 x 9,5 cm, zwany gabinetowym (w skrócie CAB).

Fotografie albuminowe w celu ustabilizowania i zwiększenia odporności na urazy mechaniczne przyklejano do podłoża tekturowego za pomocą kleju, najczęściej skrobiowego, sprasowywano i po wysuszeniu przepuszczano przez walec tak aby wyrównać wszelkie nierówności nadając zdjęciom ostateczny kształt. Na dolnym marginesie tekturki lub kartonika pod naklejoną fotografią umieszczona była nazwa zakładu fotograficznego, nadrukowywana lub tłoczona złotymi literami. Marginesy dookoła fotografii były również zdobione tłoczoną złotą ramką lub wypukłą z motywem roślinnym na rogach. Złote mogły być też krawędzie. Na rewersie zdjęcia umieszczano nazwę zakładu z adresem, różnego rodzaju sentencje czy cytaty i graficzne ozdobniki jak inicjały zakładu. Ekskluzywne wykonanie zawsze podnosiło cenę zdjęcia, na które nie każdy mógł sobie pozwolić.

O początkach kamieńskiej fotografii wiemy niewiele. Jej pionierzy zajmowali się głównie portretowaniem swych klientów. Przypuszczalnie pierwszym zakładem fotograficznym w Kamieniu Pomorskim było atelier „H. Pommerening”, którego dokładna lokalizacja nie jest znana. Wiemy, iż z zakładu tego pochodzi zdjęcie przedstawiające basztę i prowadzącą do niej ulicę Königstrasse (dzisiejsza Basztowa) datowane na rok 1885 r., które, mamy nadzieję, niebawem wzbogaci zbiory naszego Muzeum. Wśród fotografii przekazanych przez Pana Jacka Golusdę znalazły się trzy portretowe z późniejszego okresu, które doszły do trzynastu innych zdjęć Pommereninga, które od kilku lat są w MHZK. Przypuszczalnie zakład ten funkcjonował jeszcze w II dekadzie XX wieku.

Od pewnego momentu, oprócz H. Pommereninga, funkcjonowało w naszym mieście również atelier „K. M. Brunschmid Photograph Cammin a.d. Ostsee”, które znamy z pocztówki z 1903 r. przedstawiającej rezydencję rodziny von Flemming w Śniatowie. Do Muzeum dzięki Panu Golusdzie trafiła unikatowa odbitka pozytywowa na papierze albuminowym, w formacie gabinetowym, przestawiająca nieznanego mężczyznę. Jest to pierwsza znana nam taka odbitka zdjęcia Brunschmida będąca również pierwszą fotografią tego autora w naszych zbiorach.

Oprócz Pommereninga i Brunschmida działało również „Photographisches Atelier Albert Mielke”. Dzięki naszemu Darczyńcy do Muzeum trafiły trzy fotografie Mielke´go, które są jego pierwszymi zdjęciami w MHZK.

Kamieńskim fotografem, o którym wiemy najwięcej jest z pewnością Adolf Bartelt, którego spuścizna fotograficzna, w postaci 44 szklanych negatywów z pierwszej dekady XX wieku ukazujących Kamień i miejscowości naszego przedwojennego powiatu, trafiła do Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej, dzięki prof. Hans´owi – Dieter´owi Wallschläger´owi, blisko osiem lat temu. W Muzeum znajduje się także pięć odbitek pozytywowych fotografii portretowych jego autorstwa oraz jedna, na której uwiecznił Golczewo - dzisiejszą ulicę Zwycięstwa z widocznym w oddali kościołem. Pan Jacek Golusda wzbogacił ten zbiór o kolejnych sześć fotografii portretowych formatu CDV. Dzięki napisowi znajdującemu się na rewersie jednej z nich wiemy, iż Bartelt, oprócz Kamienia, prowadził także swoją działalność w Dziwnowie. Odwrocia jego zdjęć pozwalają uchwycić wszystkie chyba wzory napisów adresowych i ozdobnych inicjałów jakich używał w swoim zakładzie.

Adolf Bartelt urodził się 22 lipca 1856 r. w nieistniejącym dziś budynku nr 1 przy ulicy przed wojną i dziś, w polskim tłumaczeniu noszącej tę samą nazwę, Strzeleckiej. Tajniki rzemiosła fotograficznego zdobył kształcąc się w Berlinie i Malborku. Po powrocie do rodzinnego miasta w 1890 r. założył zakład fotograficzny, którego pierwotna lokalizacja nie jest niestety znana. W 1902 r. przeniósł go do budynku znajdującego się przy ulicy Domstrasse 214, zniszczonego podczas działań wojennych w 1945 r., w którego miejscu dziś znajduje się siedziba banku Pekao SA, na której w 2009 r. odsłonięto tablicę pamiątkową dedykowaną kamieńskiemu fotografowi. Bartelt założył w Kamieniu rodzinę żeniąc się z Anandą Sperling (1862-1939), z którą dochował się trójki dzieci. Średnia, urodzona w 1898 r., córka Magdalena podobnie jak ojciec zajmowała się fotografią pomagając mu i zapewne w pewnym momencie przejmując prowadzenie zakładu. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Kamienia Bartelt opuścił miasto udając się pieszo do mieszkającej w powiecie gryfickim wsi Kołomąć, gdzie zmarł 17 kwietnia 1945 r. Miejsce jego pochówku jest nieznane.

Mamy nadzieję, iż w przyszłości poznamy losy pozostałych kamieńskich pionierów fotografii – Pommereninga, Brunschmida i Mielke´go, których zdjęcia wraz z tymi wykonanymi przez Bartelta zostały nam podarowane przez Pana Jacka Golusdę, za które w tym miejscu serdecznie dziękujemy.

Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej