Placówka, początkowo pod nazwą „Muzeum w Kamieniu Pomorskim”, formalnie powstała 1 stycznia 1967r. na mocy uchwały Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Kamieniu Pomorskim. Wnioskodawcą aktu był ówczesny Inspektor Szkolny Jana Zaciura. Muzeum, mające być według statutu instytucją naukowo-badawczą, której celem stało się pozyskiwanie, popularyzowanie i udostępnianie dóbr kultury dotyczących historii Ziemi Kamieńskiej, powstało z uwagi na historyczne i turystyczne znaczenie powiatu kamieńskiego wpisując się w zakończone już partyjno-państwowe obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego.

Muzeum na dobre rozpoczęło działalność wraz z otwarciem pierwszej wystawy „Realizm w malarstwie polskim XIX i XX wieku” 7 marca 1967 r., na której zaprezentowano obrazy z Muzeum Pomorza Zachodniego w Szczecinie. Na etapie organizacyjnym nowa kamieńska placówka kulturalna była przez kilka miesięcy prowadzona przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Kamieńskiej. Od 1 kwietnia 1967 r. nadzór nad muzeum i jego finansowanie przejęło Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. Po likwidacji powiatów w 1975 r. prowadzenie placówki przejął Urząd Miasta i Gminy w Kamieniu Pomorskim. Nadzór merytoryczny od początku zaś sprawowało Muzeum Pomorza Zachodniego, działające od 1970 r. jako Muzeum Narodowe w Szczecinie. Dyrektorujący tej ostatniej placówce w latach 1955-2000 wybitny zachodniopomorski archeolog prof. Władysław Filipowiak (1926-2014) był inicjatorem powstania Muzeum Regionalnego i jako jego merytoryczny opiekun wniósł ogromne zasługi dla rozwoju muzealnictwa w Kamieniu Pomorskim.

Na przestrzeni dwudziestu pięciu lat działalności kamieńskim muzeum kierowały dwie osoby. Pierwszą kierowniczką placówki w latach 1966-1972 była, absolwentka historii sztuki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim oraz konserwacji zabytków na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, mieszkająca obecnie w Warszawie Maria Dziubińska-Zamróz. Przez dwie dekady, od 1972 r., kamieńskim muzeum zarządzał, jako jego kierownik, a później dyrektor, archeolog Jan Łyskawa (1947-1994) absolwent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Siedzibą muzeum przez cały okres działalności był zabytkowy kościół św. Mikołaja. Świątynia, której władze po 1945 r. nie przekazały kościołowi katolickiemu, nie stanowiła jednak idealnej lokalizacji dla tego typu placówki. Ograniczona powierzchnia i wilgotność średniowiecznych murów, która nie pozostawała bez wpływu na stan zbiorów, spowodowały, iż od połowy lat siedemdziesiątych czyniono intensywne starania o umieszczenie muzeum w XVIII-wiecznym budynku kurii dziekana, w tzw. dworze Kleista, przy Placu Katedralnym 4. Zamierzenie to, pomimo daleko posuniętych przygotowań, nie zostało jednak zrealizowane.

Muzeum przez ćwierć wieku było organizatorem wielu wystaw i innych wydarzeń kulturalnych organizowanych w Kamieniu Pomorskim. Placówka wspierała lokalnych twórców otwierając przed nimi – profesjonalistami (jak uprawiającymi malarstwo Stefanem Jędrzejewskim i Zbigniewem Gardiaszem czy grafikiem Leszkiem Królem) oraz twórcami nieprofesjonalnymi (m.in. Eugeniusz Bachaj, Jarosław Wieluniecki, Władysław Gatzka) – swe sale wystawowe.

Tradycją stało się, iż inauguracja Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej połączona była z otwarciem wystawy w Muzeum, w którym odbywały się nawet festiwalowe koncerty. Stałym elementem kulturalnego kalendarza Ziemi Kamieńskiej stały się doroczne plenery i poplenerowe wystawy twórców nieprofesjonalnych czy malarzy z zaprzyjaźnionych w minionym systemie społeczno-politycznym krajów demokracji ludowej. Znakiem rozpoznawczym Kamienia Pomorskiego i kamieńskiego Muzeum Regionalnego stały się ogólnopolskie wystawy fotograficzne „Opus” organizowane niecyklicznie w latach 1978-1987.

Uchwałą Rady Miejskiej w Kamieniu Pomorskim z 20 grudnia 1991 r. Muzeum Regionalne zostało zlikwidowane. Czas likwidacji został określony od dnia podjęcia uchwały do 31 marca 1992 r. Powodem tak radykalnej decyzji stały się rosnące koszty utrzymania i potrzeba zwrotu budynku Kościołowi Katolickiemu. W miejsce muzeum w mieście miała powstać izba pamięci, do której trafiłaby część eksponatów. Pozostałe miały zostać przekazane do Muzeum Narodowego w Szczecinie. Izba Pamięci nigdy jednak nie powstała. Zbiory zlikwidowanej placówki trafiły do Muzeum Regionalnego w Wolinie skąd w 2001 r. zostały w większości przekazane do szczecińskiego Muzeum Narodowego. Materiały archiwalne z kamieńskiego muzeum (archiwum zakładowe, fotografie, kroniki) placówka ta przekazała do Archiwum Państwowego w Szczecinie. Dziś znajdują się one w jego międzyzdrojskim oddziale.

W 2011 roku, dwa lata po powstaniu Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej, do placówki trafiły eksponaty z Wolina. W grudniu ubiegłego roku zaś znaczna część muzealiów z Muzeum Narodowego. One właśnie, jak np. obrazy w wystaw poplenerowych, grafiki, akwarele i drzeworyty Jana Kostkowskiego, Kazimierza Cykowskiego i Ludwika Piosickiego, porcelanowy talerz z początku XIX wieku z widokiem ratusza czy plany kościoła staroluterańskiego znajdującego się przy ulicy Józefa Wysockiego i rozebranego najprawdopodobniej w 1968 roku są prezentowane na otwartej w sobotę ekspozycji. Zobaczymy na niej również fotografie z wystaw i szeregu wydarzeń kulturalnych odbywających się w muzeum. Dzięki życzliwości Archiwum Państwowego w Szczecinie udało nam się wypożyczyć z międzyzdrojskiego oddziału tej instytucji „Kronikę Muzeum Regionalnego” z wpisami zwiedzających oraz album dawnego kamieńskiego Powiatowego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej ze zdjęciami z początku lat 70. ukazującymi zaniedbane miejsca w ówczesnym Kamieniu. Wystawę tworzą również reprodukcje wydawnictw muzealnych oraz wycinków prasowych. Na tych ostatnich, z przełomu lat 60. i 70. XX w., znalazły się zdjęcia znanego świnoujskiego fotoreportera związanego wówczas z „Głosem Szczecińskim” Pana Andrzeja Ryfczyńskiego, którego gościliśmy na sobotnim otwarciu wystawy.

Nowa ekspozycja nie powstałaby gdyby nie życzliwość wielu osób i instytucji. W tym miejscu wszystkim serdecznie dziękujemy. Szczególne wyrazy wdzięczności kierujemy pod adresem Pań – Barbary Majcher, Elżbiety Łyskawy i Weroniki Szechlickiej oraz Pana Leszka Króla.
Wystawa „Muzeum Regionalne w Kamieniu Pomorskim 1966-1991” będzie prezentowana do 9 czerwca br.
Serdecznie zapraszamy!

Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej