Bardzo często otrzymuję pytania: skąd się wzięły obecnie obowiązujące, polskie nazwy miast, wsi, osiedli, a także inne nazwy geograficzne w powiecie kamieńskim oraz co oznaczały dawne, niemieckie nazwy tychże? Otóż sprawa nie była tak prosta. Po Konferencji poczdamskiej odbywającej się w dniach 17 lipca - 2 sierpnia 1945 roku, gdzie m.in. wytyczono zachodnią granicę Polski na Odrze i Nysie Łużyckiej, a oprócz Szczecina Polsce przyznano Gdańsk, południowo-zachodnią część Prus Wschodnich oraz Dolny i Górny Śląsk. Tam podjęto także decyzje w sprawie wysiedlenia Niemców z Polski.

Proces oczyszczania z niemieckich naleciałości dawnych nazw słowiańskich, tłumaczenie nazw niemieckich na polskie lub nadawanie nowych nazw trwało ponad 5 lat. W okresie od marca 1946 roku do grudnia 1950 roku odbyło się czternaście konferencji Komisji Ustalania Nazw Miejscowości przy Ministerstwie Administracji Publicznej i Ministerstwie Ziem Odzyskanych w sprawie ustalania nazw miejscowości na Ziemiach Odzyskanych. Uchwały Komisji Ustalania Nazw Miejscowości każdorazowo ogłaszane były w Monitorze Polskim. Pierwszy Skorowidz ustalonych nazw miejscowości na ziemiach odzyskanych opracowany przez Stanisława Rosponda ukazał się w 1948 roku. Wcześniej w 1947 roku ukazał się Skorowidz nazw miejscowości Pomorza Zachodniego i Ziemi Lubuskiej S. Kolańczyka i W. Rusinowskiego.

Końcowym wynikiem pracy Komisji Ustalania Nazw Miejscowości był wydany 1951 roku dwutomowy Słownik nazw geograficznych Polski zachodniej i północnej. Słownik był podzielony na dwie części: polsko-niemiecką i niemiecko-polską obejmował ponad 30 tysięcy haseł w porządku alfabetycznym.

Doszukiwanie się słowiańskości w nazwach geograficznych w wielu przypadkach było niemożliwe, w większości nawet trudne. Chodź jeszcze do końca XIV wieku zarówno miasta, w tym patrycjat nie mówiąc już o warstwach niższych, jak i gromady wiejskie nosiły charakter słowiański. Jednak pod koniec XIV i początku XV wieku rozpoczęła się druga fala kolonizacji niemieckiej. Niemcy nie mogli jednak zastąpić całej ludności autochtonicznej. Osiadanie Niemców we wsiach, szczególnie kapitulnych doprowadziło do wytworzenia się dwujęzyczności ludności wiejskiej. W końcu język niemiecki, stał się językiem używanym na zewnątrz np. w stosunkach ze zwierzchnością. Z czasem doszło do zlania się obu tych grup etnicznych i dwóch wątków kulturowych w jeden naród o jednym języku i kulturze.
Prześledźmy to na przykładzie powiatu kamieńskiego i jego okolic. Stolica powiatu - Kamień Pomorski, jego niemiecka pisownia była następująca: Cammin i.P(ommern) czyli Kamień na Pomorzu by odróżnić inne miejscowości o tej samej nazwie na przykład Gross Cammin - Kamień Wielki (gorzowskie) czy Kaminhof - Kamień (sławieńskie). Otóż niemiecką pisownię spolszczono w ten sposób, że zastąpiono pierwszą literę C na literę K oraz ujmując jedną literę m (chociaż Niemcy także czasami stosowali pisownię miasta przez K). Jednak zamiast umiejscowienia miasta: na Pomorzu jak to było przed 1945 rokiem dodano przymiotnik Pomorski. Logiczniejszym byłoby Zachodniopomorski, a to dlatego, że przed 1945 rokiem Pomorze stanowiła jedną jednostkę administracyjną - Prowincję Pomorską. Natomiast dzisiaj mamy ówczesne Pomorze podzielone na cztery części: Pomorze (gdańskie), Pomorze Środkowe i Pomorze Zachodnie oraz land Meklemburgia-Pomorze Przednie (Mecklenburg-Vorpommern) w Niemczech.

W pierwszym okresie nowego porządku prawnego praktyka życiowa wymuszała szybkie rozwiązania, nadawano więc nazwy polskie nie zawsze najszczęśliwsze, np. spolszczając nazwy niemieckie rzadko kiedy poprawnie, bowiem ludzie, przede wszystkim repatrianci zasiedlający te ziemie po ciężkich przeżyciach wojennych nie chcieli mieszkać miejscowościach, których nazwy przypominały im co tylko miniony czas. Dlatego też wiele miejscowości w ciągu pierwszych powojennych lat zmieniały nazwy tak, by ostatecznie otrzymać takie, jakie mają dzisiaj, np. Gülzow nazwano wpierw Goliszewo potem Golczewo, Wollin nazwano Wołyń potem Wolin, Greifenberg in Pommern nazwano Zagórze następnie Gryfice.
Podaję przykłady niektórych miejscowości okolic Kamienia Pomorskiego z zaznaczeniem ich słowiańskiego (polskiego, czeskiego lub serbskiego) pochodzenia zamieszczonych w książce Rudolfa Spuhrmanna Geschite der Stadt Cammin in Pommern wydanej w 1924 roku w Kamieniu. Chociaż Gerhard Bronisch i Walter Ohle w swej książce Kreis Kammin Land wydanej w Szczecinie w 1939 roku podają inne, choć zbliżone nazwy słowiańskie tych miejscowości, ale używając polskich nazw np. koń, góra a nie jak Spuhrmann: konj czy gora. Ja jednak posłużyłem się książką Spuhrmanna gdyż książka Bronischa i Ohlego jest łatwiej dostępna i każdy może ją w kamieńskiej bibliotece przeczytać. Niemieckie nazwy poprzedziłem obecnie obowiązującymi nazwami polskimi:
Baczysław – Batzlaff: p. baci-slaw - der achte Ruhm (czczona sława).
Cerkwica – Zirkwitz: cerkwica - kleine Kirche (mały kościół).
Chrząszczewo – Gristow: grjuzy - Schlammstelle (bagnisko).
Chynowo – Kunow: Adj. v. konj - Pferd oder sl. kuna Marderort (koń lub kuna).
Czarnogłowy – Zarnglaff: p. carna-glow - schwarzer Kopf (czarna głowa).
Dąbrowa – Damerow: v. dambrowa - Eichwald (dębowy las).
Dobropole – Dobberphul: dobre polje - gutes Feld (dobre pole).
Dramino – Drammin: p. drabina - Leiter (drabina).
Drzewica – Drewitz: p. drjewicko - Bäumchen (drzewko).
Dziwnów – Dievenow: diwny - Windung (zakręt).
Gardziec – Garz: p. grodec - kleine Burg (mały gród/zamek).
Golczewo – Gülzow: goly zola - Waldlichtung (leśna polana).
Gostyń – Justin: sb. niederl. gustina - Dickicht (gęstwina).
Górki – Görke: gorki - Berg (góra).
Grabowo – Grabow: grabina - Hagebuche (grab).
Grębowo – Grambow: sl. chraniba - chramba.
Jarszewo – Jassow: Adj. v. p. Jas - Verkürzung von Johann (zdrobniałe imię Johann/Jan).
Kaleń – Kahlen: Adj. v. kalny - trübe (mętny).
Koplino – Kopplin: p. Kopaleno - Rodefeld (karczowisko).
Laska – Laatzig: lazk - kleines Gestraüch (małe zarośla).
Lubin – Lebbin: lebina - grüne Maie (zielone gałązki).
Łukęcin – Luchenthin: Adj. v. lichota - niedrig (niski).
Łuskowo – Lüskow: Adj. v. luzk - kleiner Pfuhl (mały staw).
Mokrawica – Mokratz: mokrjada - Naßland (podmokły ląd).
Niedźwiedziska – Medewitz: mjedwjedj - Bär (niedźwiedź).
Niemica – Nemitz: njemjec - Deutschendorf (wieś Niemców).
Piaski – Paatzig: p. pjasek - Sand (piasek).
Pobierowo – Poberow: Adj. v. pobor - Steuer (podatek).
Połchowo – Polchow: Adj. v. plocha - Abhang (zbocze, stok).
Radawka – Raddack: p. rodak - Eingeborner (tubylec).
Rekowo – Reckow: sl. rjoka - Fluß (rzeka).
Rybice – Riebitz: p. rybica - Fischlein (rybka).
Rzewnowo – Revenow: - eben (płaski/równy) lub Krebsdorf (Rakowa Wieś).
Sierosław – Zirzlaff: p. cytteslaw - stillberühm (cichosława).
Starza – Staarz: p. starjek - Greis (starzec).
Stepnica – Stepenitz: p. stepenica - Obstgarten (ogród owocowy).
Strzegowo – Stregow: strjega -Pflege (pielęgnownacja)
Strzeżewo – Stresow: p. stroza - Wache (warta)
Sulikowo – Zoldekow: slod - Malz (słód)
Świerzno – Schwirsen: zwierje - Tier (zwierzę).
Unin – Tonnin: ton - Waldhau (wykarczowany las).
Warnowo – Warnow: p. wrany - schwarz (czarny).
Wrzosowo – Fritzow: cz. wres – Bodeneinschnitt (rowy).
Wysoka (Kamieńska) – Wietstock: sl. vysok - hoch (wysoko).
Żółcin – Soltin: p. zolty - gelbbraun (żółtobrunatny).

Marian Klasik