Mapa ta, jak na owe czasy, lata 1611 – 1617 jest niezwykle dokładna choć wykonywana była przy pomocy trzech tylko prymitywnych narzędzi: laska Jakuba – jeden z najstarszych i najprostszych przyrządów który służył zarówno do pomiarów astronomicznych, jak i geodezyjnych; kwadrat geometryczny – do wyznaczania m.in. odległości oraz astrolabium.
ikamien.pl • Sobota [16.02.2013, 08:57:44] • Kamień Pomorski
fot. Marian Klasik
Kiedy kończyłem pracę nad „Kroniką Wydarzeń Historycznych Ziemi Kamieńskiej” szukałem pomysłu na projekt okładki kroniki. Pośród wielu innych wyłonił się pomysł w postaci Wielkiej Mapy Księstwa Pomorskiego profesora uniwersytetu w Rostocku Eilharda Lubinusa.
Mimo tak skromnego warsztatu i braku siatki kartograficznej „rozciągnięcie” np. na linii Garz/O – Międzyzdroje wynosi 6’ czyli 11,1 km, bardziej na wschód „rozciągnięcie” jest mniejsze i wynosi 2’ czyli 3,7 km. Kiedy jednak dokonałem wyodrębnienia z mapy fragmentu obejmującego Ziemię Kamieńską coś mnie zaskoczyło.
Kiedy zacząłem analizować cm po cm ten fragment mapy zauważyłem, że nie wszystkie miejscowości leżą tam gdzie powinny. Dotyczy to szczególnie miejscowości leżących nad Dziwną: Kukułowo, Połchowo i Dusin położone są po lewej stronie Dziwny. Kolejność ich położenia jest inna niż w rzeczywistości, kierując się według mapy Lubinusa z Zastania do Wolina mijamy kolejno: Kukułowo, Połchowo, Dusin no i potem już jak dziś Łuskowo, Korzęcin, Jarzębowo, Unin i Darzewice. Według mapy Lubinusa Jezioro Koprowo w okolicy Zastania łączyło się szerokim przesmykiem z rzeką Dziwna, do dnia dzisiejszego pozostała w okolicy Łowna struga łącząca Jezioro Koprowo z Zalewem Kamieńskim. Jaki był zatem powód takiego, a nie innego przedstawienia przez Eilharda Lubinusa na swej mapie położenia Kukułowa, Połchowa i Dusina. Powody takie mogły być co najmniej dwa.
Pierwszy z nich to zmiana koryta rzeki, a właściwie cieśniny Dziwna. Czyżby potwierdzeniem tego byłyby wcześniejsze przekazy historyczne, w tym z końca XII wieku. Czytamy w nich, że flota duńska omijając Wolin popłynęła na podbój Kamienia. Wracając z Kamienia Duńczycy zamierzali złupić Wolin. Do napadu na Wolin nie doszło bowiem Duńczycy zgubili się na Dziwnie. Jak to było możliwe, skoro dziś szlak z Kamienia do Wolina biegnie prosto, niemal jak pas startowy. Potwierdzenie zmiany koryta Dziwny ukazują także XVII wieczne mapy szwedzkie, widać na niej dwie odnogi Dziwny, po jednej z nich nie zachował się żaden ślad.
Drugi powód nieścisłości na mapie Eilharda Lubinusa może być bardziej prozaiczny. Wielki kartograf w czasie sześcioletniej pracy nad mapą tylko 54 dni poświęcił na prace terenowe. Odwiedził wówczas 152 miejscowości, gdzie w każdej wykonał od 23 do 69 obserwacji. Pokonywał dziennie od 5 do 35 km, razem przebył 1500 km dokonując w tym czasie obserwacji 5793 obiektów topograficznych. Asystował mu bliżej nieznany pomocnik, który prowadził dzienniki, zapisywał wyniki pomiarów oraz inne szczegóły, przydatne w rysowaniu mapy.
Być może, że błędy to wina asystenta Eilharda Lubinusa, który mógł coś błędnie zapisać czy też później odczytać. Tego jednak nie dowiemy się już nigdy.
Mimo drobnych nieścisłości, Wielka Mapa Księstwa Pomorskiego wykonana przez teologa, geografa i matematyka profesora Eilharda Lubinusa swym kunsztem zachwycała i zachwyca do dziś.
Warto także pamiętać, że powstanie mapy zawdzięczamy książętom pomorskim: Filipowi II księciu szczecińskiemu i Filipowi Juliuszowi księciu wołogojskiemu.