Śpiewana do dziś w naszych domach kolęda „W żłobie leży” zdaniem historyków zawiera prawdopodobnie fragment słynnego kazania Piotra Skargi. Jej melodia nawiązuje z kolei do poloneza koronacyjnego skomponowanego na uroczystość przywdziania korony przez króla Władysława IV. Motywy tego samego tańca pobrzmiewają w melodiach, popularnych do dziś kolęd ”Bóg się rodzi” oraz „Dzisiaj w Betlejem. Popularne w dawnych wiekach tańce posłużyły za melodyczną kanwę także dla twórców innych naszych kolęd, przykładowo „Hej bracia czy wy śpicie” która jest faktycznie krakowiakiem. Melodie kolęd pobrzmiewają w utworach naszych klasyków, były wyrazem wspomnień i tęsknoty za krajem. „Lulajże Jezuniu”, która powstała w 1705 przebija się w jednej z kompozycji Fryderyka Chopina. W mroku dziejów giną natomiast, przepełnione smutkiem i tęsknotą za krajem „patriotyczne kolędy”, tworzone przez uczestników narodowych zrywów powstańczych i zesłańców. Tamte historie bywaj jednak natchnieniem także dla współczesnych nam twórców. Słynny bard Jacek Kaczmarski ni ukrywał, że inspiracją dla jednego z jego utworów stał się obraz Jacka Malczewskiego zatytułowany „Wigilia na Syberii”.
Nie wszystkie, śpiewane na Boże Narodzenie Kolędy mają polski rodowód. Przykładem jest, bardzo popularna u nas „Cicha Noc”. Oryginalnie pieśń ta powstała w Austrii jako „Stille Nacht”. Jako pierwsi usłyszeli ją uczestnicy pasterki roku 1818 w miejscowości Oberndorf pod Salzburgiem. Autorem polskich słów jest Piotr Maszyński. Polska wersja powstała ok. 1930 roku. „Cicha noc” jest bezsprzecznie najpopularniejszą na świecie kolędą. Żadna nie doczekała tylu tłumaczeń. Dziś śpiewana jest przez ludzi w ok. 300 językach! Ten tytuł, jako 平安夜 znają chińczycy, mieszkańcy Hawajów śpiewają ją jako „Po la’i e”. „Cichą noc” nucą nawet Indianie z plemienia Komanczów, a w ich języku brzmi jako „Tsaa ta tukani”. Korei zaś usłyszeć ją jako „Goyohan bam geolughan bam”.
Nie wszyscy, nawet wybitni twórcy porywają się dziś na pisanie kolęd. Przy okazji świąt, każda szanująca się gwiazda stara się o nagranie swojej wersji kolęd. Częściej jednak powstają płyty z autorskimi „piosenkami bożonarodzeniowymi”. I trzeba przyznać, że są wśród nich hity, które zarabiają miliony i bywają do znudzenia emitowane przez tysiące stacji radiowych na świecie. Czy słyszeliście jednak, żeby ktoś dzielił się opłatkiem z melodią „Last Christmass w tle? Na miano kolędy trzeba zasłużyć sobie… historią!
ikamien.pl • Piątek [25.12.2020, 10:23:47] • Powiat Kamieński
autor: ambrozinio ( fot. stock.adobe.com/pl )
W 2024 roku minie dokładnie 600 lat od czasu powstania pierwszej polskiej kolędy. Nosiła tytuł „Zdrów bądź królu anielski”. Tej świątecznej pieśni nie udało się jednak przetrwać w kanonie bożonarodzeniowych utworów, których w kolejnych stuleciach przybywało. Już w wieku XV Polacy znali i śpiewali kilka kolejnych. kolędy pisali najwybitniejsi polscy twórcy z Janem Kochanowskim i Sebastianem Grabowieckim.