Pan Marcin o średniowiecznych mostach miejskich

Mosty są niezwykle ważnymi obiektami, ich utrata mogła oznaczać w wielu przypadkach odcięcie od danych terytoriów oraz ich bogactw. Dla Kamienia we wczesnym średniowieczu mosty, obok dróg i portów były niesłychanie ważniejsze niż mogłoby się to wydawać. Zacznijmy od mostu na Niemicy.

Most znajdujący się na Niemicy pozwalał na kontakt między kamieńskim grodem, a osadami położonymi na północ od niego. Został poświadczony w źródłach duńskiego kronikarza Saxo Grammatyka w roku 1170.

Miał on być miejscem walk Pomorzan z Duńczykami, z racji swojej roli w tym konflikcie został uszkodzony. Po zakończeniu walk został odbudowany. Na północ od Kamienia ciągnęły się bagna (ujście Niemicy i oba brzegi Karpiny), a za nimi żyzne obszary rolnicze. W XII stuleciu odcięcie od nich mogło skończyć się katastrofą, było to jedyne połączenie z tzw. krajem za groblą (w niem. das überdammsche Land). W późniejszych czasach nowożytnych jego rola oczywiście spadła.

W dokumencie lokacyjnym z 1274 roku pojawia się wzmianka o moście wraz z osadą Yatik: "mostem, który przechodzi przez staw (tutaj chodzi o Karpinę) w kierunku wsi, którą nazywają Yatik". Wieś miała znajdować się na piaszczystym wzniesieniu wokół którego rozciągały się bagna. Archeolodzy podczas wykopalisk ustalili, że wieś była zasiedlona od X do XII wieku. Ów most nazywano "końskim" (w niem. die Pferdebrücke), miał biec od Bramy Klasztornej (podnóże osiedla katedralnego), aż do drugiego brzegu Karpiny. Most koński i ten na Niemicy miały znajdować się około 200 metrów od siebie.

W 1302 Bogusław IV podarował miastu mocą przywileju cła mostowe, dotąd stanowiące regale księcia (czyli jego własność). W dokumencie jasno określono wysokość cła oraz kto jest od niego zwolniony: szlachta, duchowieństwo a także piesi, oraz zamieszkujący wsie na północ od bagien rzeki Niemicy – te osady płaciły specjalny podatek na utrzymanie mostu. Most koński został zniszczony przez Brandenburczyków w 1308 roku.

Z roku 1618 pochodzi mapa pana Eilharda Lubinusa, gdzie zaznaczono coś na kształt mostu, ale nie widać by przechodził na drugi brzeg. Inne przedstawienia z XVII wieku również zawierają coś podobnego, również nieosiągającego drugiego brzegu. Most pojawiał się jeszcze kilkakrotnie, ostatnio na stalowym sztychu miasta z 1830 roku, ale raczej przypomina coś na kształt mola lub prowizorycznej konstrukcji. Na koniec trzeba zwrócić uwagę na to, że w średniowieczu Kamień nie posiadał mostu łączącego go z wyspą Chrząszczewską.

W roku 1357 książę Bogusław V potwierdził przywilej z roku 1302 nadany przez Bogusława IV. Tylko, że w tym dokumencie nie ma już mowy o cle mostowym, lecz grobelnym. Wychodzi na to, że w miejsce zniszczonego mostu końskiego usypano groblę, z której to pobierano cło na tych samych warunkach co w przypadku mostu.