„Okiem pana Marcina”- o grodzie w Kamieniu Pomorskim

To gdzie znajdował się gród w Kamieniu Pomorskim było jednym z najważniejszych pytań, podczas badań nad naszym miastem w okresie średniowiecza. Pierwsi w tej kwestii wypowiedzieli się oczywiście niemieccy badacze.

Tutaj pojawiają persony dwóch badaczy: pana Ludwiga Kückena i pana Hermanna Bollnowa. Pan Hermann niestety nie zyskał uznania ówczesnych badaczy, za to wersja pana Ludwiga na spory kawał czasu była przyjmowana niezwykle przychylnie.

Pan Ludwig raczył uznać, iż gród znajdował się na miejscu dzisiejszej katedry. W jego opinii na terenie miasta objętego przywilejem lokacyjnym rósł wówczas las. Pogląd ten został później poparty przez pana Rudolfa Spuhrmanna, dokładnie to: ''sam gród znajdował się na terenie obszaru katedralnego''. Następnie pan Berthold Carlberg sporządził na jego podstawie plan miasta, a wszystkie poglądy i opinie zebrano w formie twierdzeń:

1. Gród książęcy leżał na miejscu późniejszej katedry i terenu kościelnego

2. Dwór, czyli zamek książęcy mieścił się w południowej części grodu na terenie dawnej kurii biskupiej.

3. Słowiańskie podgrodzie rozciągało się na wschód i południowy wschód od grodu, ograniczony od wschodu przez bagna Niemicy

4. Ośrodek kultu pogańskiego z miejscem ofiarnym leżał w północnej części zalesionego wzniesienia, gdzie później zbudowano kościół Mariacki

5. Na terenie całego wzniesienia lokowano w 1274 roku miasto

Cytowane wypunktowane poglądy nie były stawiane pod znakiem zapytania, aż do lat czterdziestych ubiegłego wieku. Wtedy to pan Hermann Bollnow zwrócił uwagę na brak przesłanek o oddzieleniu terenu grodowego od katedralnego. Później pan Dietmar Lucht przypomniał o funkcji kamieńskich kasztelanów po roku 1175, co dowodziło istnienia niezależnego od katedry grodu podlegającego władzy świeckiej.

W latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia poglądy pana Ludwiga Kückena postawił pod sporym znakiem zapytania pan Lech Leciejewicz. Pan Lech oparł swoje poglądy na dwóch podstawach: kronikach Saxo Grammatika oraz na bulli papieża Klemensa III z roku 1188.

Według duńskiego kronikarza Saxa Grammatika, oblegający nasze miasto w roku 1185 król Kanut VI miał przyjąć delegację od księcia Bogusława I. Miała ona na celu ubłaganie duńskiego władcę o oszczędzenie budowli sakralnych znajdujących się poza terenem grodu. Papieska bulla miała natomiast, jak to ujęto ''niedwuznacznie wskazywać na położenie katedry przed miastem''. W opinii pana Lecha Leciejewicza gród miał zajmować nie tylko wzgórze, ale i cały teren miasta lokacyjnego. Co było połowicznie prawdziwe, ponieważ przyszłe badania archeologiczne pokazały, że tylko wzgórze. Resztę zajmowało przyszłe podgrodzie.

Poglądy niemieckich badaczy obaliły dopiero wyniki badań archeologicznych pod kierownictwem pana Władysława Filipowiaka w roku 1959.
Podczas badań w okolicach kościoła Mariackiego odnaleziono nawarstwienia sięgające aż do przełomu VIII/IX wieku naszej ery. Natomiast nieprzerwane osadnictwo datowano na okres od X do XIII stulecia. W jednej z warstw odnaleziono obol karoliński wydatowany na lata 840-875 naszej ery. Z X wieku ślady pozostałości chat miały tworzy gęstą zabudowę wzdłuż wału. Konstrukcje, chociaż wykonane gównie z plecionek, wyraźnie pokazywały, że była to planowana zabudowa. W drugiej połowie XI stulecia miejsca stosunkowo małych chat zajęły znacznie większe zabudowania, które wybiegały dużo dalej w głąb grodu - czyli majdanu, tego co jest otoczone wałami w grodzie. Te domy są już wykonane z drewna. Z okresu od drugiej połowy XI do XII stulecia domy wznoszono przy użyciu okrąglaków sosnowych i dębowych w technice zrębowej.
W wykopach sondażowych odkryto również fragmenty wału ziemnego grodziska, opartego o konstrukcję hakową którą zasypano ziemią i gliną. Prawdopodobnie przed wałem istniała palisada, na której później powstał wspomniany wał.

Gród rozwija się w wieku XII, jest to okres wojen duńskich, a Kamień był rezydencją Gryfitów i późniejszych kasztelanów. Z terenu kamieńskiego grodziska pochodzą również ozdoby opisane na blogu.