ikamien.pl • Poniedziałek [01.11.2010, 22:27:47] • Kamień Pomorski
Von Kleist czy Musschenbroeck?

Dom Kleista, dawna Kuria Dziekana wygląd lata 30. XX wieku z tablicą pamiątkową i herbem.( fot. archiwum autora
)
Niedawno upłynęła kolejna rocznica kiedy to Ewald Jürgen von Kleist dziekan kapituły katedralnej 11 października 1745 roku po wielu próbach, dokonał dzieła swego życia - przeprowadził wreszcie pierwszą na świecie, udaną próbę z kondensatorem elektrycznym, urządzeniem elektrycznym magazynującym ładunek elektryczny. Dokonał tego za pomocą urządzenia nazwanego potem „Kleistche Flasche” - Butelka Kleista. Dzieło to stało się pomostem pomiędzy starymi i nowymi czasy.
Ewald Jürgen von Kleist urodził się 10 czerwca 1700 w miejscowości Wicewo (Vietzow) koło Białogardu (Belgard), w domu starosty białogardzkiego Ewalda Joachima von Kleista. W wieku 15 lat Ewald Jürgen rozpoczął naukę w gimnazjum w Szczecinku (Königlischen Fürstin-Hedwig-Gymnasium zu Neustettin), uczęszczał do niego w latach 1715 - 1718. W albumie gimnazjum (dostępnego do 1945 roku, kiedy to w wyniku działań wojennych archiwum szkoły zostało zniszczone - przyp. mój MK) pod datą 9 listopada 1715 znajdował się sporządzony ręką Ewalda Jürgena von Kleista zapis: Ewaldus Georgius de Kleist, Vizow, Pom. Orient. Autentyczności tego zapisu nikt nigdy nie podważał. Poniżej zaś znajdował się zapis dokonany inną już ręką, być może któregoś z rektorów: Decanus Caminensis (dziekan kamieński).

Butelka Kleista - rysunek wykonany przez samego Ewalda Jürgena von Kleista( fot. archiwum autora
)
Po dalszej nauce w Gdańsku, a potem na uniwersytecie w Lejdzie (Holandia) Kleist osiedla się w Kamieniu Pomorskim. Stryj Ewalda Jürgena, Andreas Joachim von Kleist, porucznik, a potem naczelnik regimentu »Jung-Kleist« otrzymał za zasługi wojenne majątek w Kamieniu jednak zrzekł się go w 1722 roku na rzecz bratanka i ten fakt miał decydujący wpływ na mianowanie prawnika Ewalda Jürgena Dziekanem Kapituły przy katedrze w Kamieniu.
Prawdopodobnie posada Dziekana kamieńskiego dla Ewalda Jürgena von Kleista nie była zbytnio absorbującą, gdyż jedynym obowiązkiem było sprawowanie opieki nad szkołą katedralną. Mieszkając na prowincji, z dala od świata, zgiełku wojny, która wówczas toczyła się w południowych i środkowych Niemczech, mógł von Kleist poświęcić swój wolny czas na eksperymentowanie nad zjawiskami związanymi z elektrycznością, dziedziną wówczas bardzo modną.

Herb Rodziny von Kleistów( fot. archiwum autora
)
W dniu 11 października 1745 roku po wielu próbach, dokonał dzieła swego życia - przeprowadził wreszcie pierwszą w świecie udaną próbę z kondensatorem elektrycznym, urządzeniem magazynującym ładunek elektryczny. Dokonał tego za pomocą urządzenia nazwanego potem „Kleistche Flasche” - Butelka Kleista. Było to naczynie ze szkła wypełnione wodą i zatkane korkiem, który był przebity na wylot miedzianym drutem. Butelkę można było naładować elektrycznie pocierając pręt np. ręką lub jedwabiem. Poprzez drut i wodę prąd dostawał się do środka naczynia i ładował dodatnio lub ujemnie jego wewnętrzne ścianki. Pojemność elektryczną można było znacznie zwiększyć, pokrywając szkło od zewnątrz i wewnątrz folią-staniolem przewodzącą prąd.
Na pomysł jak zmagazynować ową energię wpadł von Kleist w następujących okolicznościach: stawiając na cynowym talerzu szklankę wody po jej naelektryzowaniu, kiedy dotknął talerza otrzymał silne uderzenie elektryczne, co nasunęło mu pomysł kondensowania prądu. W dalszych doświadczeniach zamiast cynowego talerza używał znanego już wówczas staniolu (cynfolia).